Về mặt hóa học
glycogen chỉ đơn giản là một carbohydrate phức – đặc biệt là một polysaccharide, đây là một chuổi polymer dài của các phân tử đường glucose. Về mặt sinh học, glycogen tạo thành một nguồn tích trữ năng lượng từ carbohydrate trong cơ thể. Năng lượng này được sử dụng khi cơ thể đột ngột cần lượng đường glucose lớn, ví dụ điển hình là khi luyện tập với cường độ cao trong thời gian ngắn.
Glycogen được tích trữ chủ yếu trong gan và trong các tế bào cơ xương. Mặc dù phần trăm glycogen trong tế bào cơ (1-2%) ít hơn nhiều so với trong gan (8-10%), tổng lượng glycogen trong tế bào cơ lại lớn hơn nhiều do khối lượng cơ lớn trong cơ thể.
Vậy nguồn năng lượng tích trữ từ glycogen khác gì với nguồn năng lượng tích trữ từ mỡ – một nguồn năng lượng khác của cơ thể? Thứ nhất, glycogen bản chất là carbohydrate chứa ít năng lượng hơn so với mỡ, nhưng luôn sẵn sàng để được sử dụng. Thêm nữa, glycogen tích trữ chủ yếu ở gan và cơ, khác với mỡ được phân bố khắp cơ thể dưới dạng mỡ dưới da.
Glycogen sinh ra nguồn năng lượng thế nào?
Năng lượng từ glycogen sinh ra khi phân tách thành từng phân tử glocose riêng lẻ (với tác động của enzyme glycogen phosphorylase), đây là nguồn năng lượng chính cho tế bào. Trong gan, quá trình này được bắt đầu bởi glucagon, một hormone sản xuất bởi tuyến tụy. Lượng glucagon liên quan trực tiếp với lượng đường / glocose trong máu. Khi đường huyết thấp – khi đó bạn sẽ cảm thấy mệt mói, đuối sức – nhiều glucagon được tiết ra, hormone này khi đó lại lệnh cho gan phân rã glycogen thành đường glucose và chuyển vào máu để đưa đường huyết về mức bình thường. Khi đường huyết về mức bình thường, bạn bắt đầu cảm thấy cơ thể dồi dào năng lượng trở lại. Như vậy ngoài việc cung cấp năng lượng, glycogen còn có tác dụng ổn định đường huyết.
Trong cơ bắp sự phân rã glycogen được kích thích bởi vận động co giãn cơ, như diễn ra trong khi luyện tập. Các bài tập càng nặng, càng nhiều glycogen cơ thể phải chuyển thành glucose để cung cấp năng lượng. Tuy nhiên vì gan chỉ có thể cất trữ được một lượng giới hạn glycogen, cuối cùng bạn cũng sẽ cạn kiệt lượng glycogen nếu bạn không cung cấp trở lại cho cơ thể.
Phải nói thêm rằng glycogen trong gan sẽ được chuyển hóa vào máu và đưa tới tất cả các cơ quan. Ngược lại, glycogen trong cơ bắp chỉ có thể được sử dụng bởi cơ bắp do cơ bắp không có enzyme giúp chuyển glucose vào máu.
Vai trò của glycogen trong luyện tập thể hình
Glycogen là nguồn năng lượng chính trong các bài tập kiểu anaerobic như thể hình hoặc nâng tạ để tăng sức mạnh. Như vậy người tập thể hình cần giữ cho cơ thể đầy đủ năng lượng trong suốt buổi tập với lượng tích trữ glycogen trong cơ thể. Quá trình tái tổng hợp glycogen trong cơ bắp bằng cách có phương pháp khoa học cho chu kỳ đốt cạn / nạp lại carbonhydrate là yếu tố mấu chốt để tăng cơ bắp.
